Alles wat je wilt weten over CAO's en het minimum loon in Belgie vind je op Loonwijzer.be.
In België wordt het loonpeil niet vastgelegd bij wet of door regels van overheidswege. Wel werden de voorbije jaren enkele maatregelen rond loonmatiging bij wet opgelegd. Dat om België te kunnen laten blijven concurreren met het buitenland. De eigenlijke barema's worden echter bij overeenkomst bepaald.
Of is het de cao die door werkgevers en vakbonden wordt vastgesteld?
Voor arbeiders en voor het merendeel van de bedienden worden de barema's vastgelegd in een collectieve arbeidsovereenkomst (cao). Cao's zijn overeenkomsten tussen vakbonden en werkgevers of werkgeversorganisaties. Ze kunnen zowel per onderneming als op sectoraal niveau (paritair comité) worden gesloten. Om vanuit een stevige machtspositie over de barema's te kunnen onderhandelen, roepen vakbonden de werknemers zich tot aansluiting bij een vakbond. Maar in België, in tegenstelling tot andere landen, is een cao van toepassing op alle werknemers, ook op niet-vakbondsleden en leden van vakbonden die de cao niet hebben getekend.
Loonindex
In de collectieve overeenkomst staan ook de specifieke modaliteiten m.b.t. loonindexering. Belgische vakbonden hechten veel belang aan een automatische aanpassing van de lonen aan de kosten van het levensonderhoud. Volgens hen mag die aanpassing niet afhangen van de eigenlijke loononderhandelingen. De indexeringsmodaliteiten worden in cao's vastgelegd, maar het indexcijfer van de consumptieprijzen - de maatstaf voor het prijsverloop van alle producten en diensten - is gebaseerd op economische regelgeving. Om de concurrentiepositie van België te vrijwaren, voorziet de regelgeving in een index die geen rekening houdt met het prijsverloop van bepaalde producten. Bij de berekening van dit gezondheidsindexcijfer worden alcohol, tabak, olieproducten behalve stookolie, enz. uit de korf gehaald.
Per uur, per maand
Het loon van arbeiders (handarbeiders) wordt gewoonlijk uitgedrukt per uur, dat van bedienden per maand. In verschillende sectoren worden arbeiders niettemin per maand uitbetaald.
Minimum
De collectieve overeenkomst voorziet in een basisbarema, maar ook in mogelijke daaraan vasthangende voordelen (eindejaarspremie, maaltijdcheques, ploegentoeslag, toeslag voor nacht- of weekendwerk, enz.). Vakantiegeld wordt daarentegen geregeld in een specifieke wetgeving waar we het hier niet over zullen hebben. De wet voorziet ook in bepaalde gevallen van overloon, bijvoorbeeld in geval van overuren.
Om de baremas te kennen die op jouw van toepassing zijn, neem je best contact op met je ACV-beroepscentrale. De meeste kaderleden vallen buiten de CAO. Hun loon wordt volledig in de arbeidsovereenkomst vastgelegd.
CAO's op interprofessioneel niveau (Nationale Arbeidsraad) bepalen een gewaarborgd gemiddeld minimummaandinkomen, d.i. een gewaarborgd interprofessioneel loon. Dit loon is te vinden op onze minimumloonpagina.
Jongerenminima
Dat barema is zoals de meeste baremas uit CAO's het brutoloon van werknemers die normaal voltijds tewerkgesteld zijn. Als je deeltijds werkt, hebje recht op hetzelfde loon, in verhouding tot je werktijd. Gezien het progressief karakter van de fiscale barema's is je nettoloon dan in verhouding iets hoger.
Als je jonger bent dan 21 jaar, heb je recht op een zeker percentage van dit loon. Dat is ook het geval als de CAO in je sector niet in barema's jonge werknemers voorziet.
Leeftijd van de werknemer en percentage van het minimumloon
- 16 jaar of jonger: 70 %
- vanaf 17 jaar: 76 %
- vanaf 18 jaar: 82 %
- vanaf 19 jaar: 88 %
- vanaf 20 jaar: 94 %
- vanaf 21 jaar: 100 %
Let wel op, in de meeste sectoren geldt een hoger jongerenminimumloon!